Category: ศาสนาน่ารู้

พระปฐมเจดีย์ เป็นสัญลักษณ์ที่สำคัญและทรงคุณค่าของจังหวัดนครปฐม ประวัติของพระปฐมเจดีย์มีมี่มายาวนานและเชื่อกันว่าพระปฐมเจดีย์เป็นโบราณสถานที่เก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศไทย ความเป็นมาของพระปฐมเจดีย์กล่าวกันว่า เริ่มต้นเมื่อสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราชได้ทรงส่งคณะสมณฑูตเดินมทางมาจากประเทศอินเดีย ผ่านมายังดินแดนแห่งนี้เพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนา และผู้ที่เดินทางมาถือพระมหาเถรที่ชื่อว่าพระอุตตระเถระ ได้ทรงมาตั้งรกรากเพื่อเผยแผ่คำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่นี่เป็นเวลาในช่วงพุทธศตวรรตที่ 3 ก็คือในช่วงปี พ.ศ. 200-299 นั่นเอง พระปฐมเจดีย์ได้ถูฏสร้างขึ้นโดยความตั้งใจของพระอุตตระเถระในเวลานั้น ลักษณะของพระปฐมเจดีย์เป็นพระเจดีย์ที่เอาแบบมาจาก เจดีย์สาญจิแห่งประเทศอินเดีย รูปทรงเป็นบาตรคว่ำ

 

ครั้งเมื่อพระจอมเกล่าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 ได้ทรงผนวกและธุดงส์มาถึง ทรงนมัสการพระเจดีย์สังเกตเห็นยอดปรางค์ที่สูง 42 วา ทรงเกิดความศรัทธานับแต่นั้น เมื่อทรงได้ขึ้นครองราชจึงได้ทรงดำริให้สร้างพระเจดีย์ครอบลงบนเจดีย์องค์เดิมมีความสูง 120 ซม.และยังให้สร้างพระวิหารคตและระเบียงรายล้อมรอบองค์พระปฐมเจดีย์ ทว่าสิ้นรัชสมัยเสียก่อนที่งานจะเสร็จ ช่วงรัชสมัยของพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงได้ทรงสานต่อความตั้งใจของพระราชบิดา และมีการสร้างเพิ่มเติมส่วนของหอระฆัง จากการปฎิสังขรครั้งใหญ่ ในช่วงรัชกาลที่ 4 สร้างหอระฆังใหม่ในรัชกาลที่ 5 พร้อมประดับกระเบื้องปฎิสังขรพระวิหาร เขียนภาพฝาผนังในช่วงรัชกาลที่ 6 มาถึงรัชกาลที่ 7ก็ทรงให้สร้างพระอุโบสถหลังใหม่ แต่ในส่วนของพระปฐมเจดีย์นั้นไม่ได้มีการบูรณะใหม่นับแต่สมัย รัชกาลที่ 4 มาก็เรียกได้ว่ากว่า 100 ปีผ่านไปแล้ว จึงได้มีการซ่อมแซมใหม่โดยกรมศิลปากรในปีพ.ศ. 2518 ใช้เวลาถึง6 ปีมาเสร็จสมบูรณ์ในปี พ.ศ. 2524

 

ความสำคัญที่แท้จริงขององค์พระปฐมเจดีย์คือ เป็นที่ประดิษฐานของพระบรมสารีริกธาตุขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าและยังเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปอันสำคัญของบ้านเมืองเป็นพระพุทธรูปเก่าแก่โบราณคือพระร่วงโรจน์ฤทธิ์ถูกค้นพบโดยจพรมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อครั้งเป็นพระมงกุฏราชกุมาร ในปี พ.ศ. 2452 ที่วัดโบราณในเมืองศรีสัชนาลัย พระพุทธรูปองค์นี้มีความเสียหายและจมอยู่ใต้พื้นแต่ทรงสังเกตเห็นว่าสวยงามยิ่งจึงได้อัญเชิญกลับมายังกรุงเทพ จนกระทั่งได้ทรงครองราชจึงให้สมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงนริศรานุวัติวงศ์ ปฎิสังขรให้สมบูรณ์งดงามและจึงอัญเชิญมาประดิษฐานที่นี่ มีพระอังคารของในหลวง ร 6 อยู่ใต้ฐานพระด้วย

หากจะนึกถึงสถานที่ที่เป็นศาสนสถานและศูนย์รวมใจของชาวมุสลิมผู้นับถือศาสนาอิสลามแล้วก็คงต้องเอ่ยถึงชื่อสถานที่ที่เรียกกันว่า มัสยิด มัสยิดเป็นศาสนสถานที่สร้างขึ้นด้วยสถาปัตยกรรมในรูปแบบอันเป็นเอกลักษณ์ คือมีหลังคาทรงโดมผสมผสานกับตัวอาคารทรงเหลี่ยมที่ดูน่าเกรงขามและมั่นคง ประตูและหน้าต่างทรงโค้ง มัสยิด เป็นคำที่ใช้เรียกวิหารของอิสลาม มาจากภาษาอาหรับ มีความหมายว่า สถานที่แห่งการกราบ  มัสยิดเป็นศาสนสถานของชุมชนที่สร้างขึ้นเพื่อทำศาสนกิจและประกอบพิธีกรรมของชาวมุสลิม เช่น การละมาด การดุอา หรืออธิษฐานวิงวอนทั้งยังใช้เป็นที่สอนคัมภีร์อัลกุรอ่านแก่ชาวมุสลิม เป็นสถานที่จัดเลี้ยง พบปะสังสรรค์ทำกิจกรรมกันในชุมชนมุสลิม ประกอบพิธีแต่งงาน ทำบุญ และยังเป็นสถานที่พักพิงของคนไร้บ้านอีกด้วย

มัสยิดที่สำคัญ ๆ ของโลกนั้นได้แก่ มัสยิดอัลฮะลอม ตั้งอยู๋ในนครเมกกะห์ ประเทศซาอุดิอารเบีย  เพราะที่นี่เป็นที่ตั้งของ กะอุบะห์ มะกอมอิบรอฮิม ซึ่งก็คือรอยเท้าแห่งศาสดาอิบรอฮิม เป็นสถานที่ที่ชาวมุสลิมทั่วโลกต้องการมาเป็นจุดหมายสักครั้งในชีวิต  มัสยิดสำคัญแห่งต่อมาก็คือ มัสยิด อัลมัสญิด อันนะบะวีย์ เป็นสถานที่ที่มีร่างของท่านมูฮัมมัดฝังอยู่และ มัสยิดที่หลายคนอาจได้ยินชื่อกันบ่อย ๆ อีกแห่งก็คือ มัสยิดอัลมัสญิด อัลอักศอ เป็นอีกแห่งสำคัญมากในประวัติศาสตร์ของศาสนาอิสลาม เพราะว่าเป็นสถานที่ที่เชื่อกันว่าท่านมูฮัมมัดได้เสด็จขึ้นสู่สรวงสวรรค์ที่นั่น มิติของมัสยิดที่เป็นดังศูนย์รวมจิตใจและสายใยของชาวมุสลิมนั้นเป็นด้วยเหตุผลต่าง ๆ ก็คือ

1. 1. เป็นสถานที่สำคัญที่รวมความศรัทธาและศักดิ์สิทธิ์

มัสยิดแต่ละแห่งเป็นเสมือนวิหารของพระเจ้าแห่งศาสนาอิสลาม เป็นสถานที่ที่ชาวมุสลิมจะได้เข้ามาเฝ้าพระเจ้าของมุสลิมผ่านศาสนพิธีต่าง ๆ เช่นการทำละมาดและดุอาที่มีอยู่เป็นประจำ เป็นสถานที่ที่ประกอบพิธีศักดิ์สิทธิ์ที่มีความหมายต่อชีวิตเช่นการประกอบพิธีแต่งงาน เป็นที่เรียนรู้คัมภีร์อัลกุรอ่านเพี่อความซาบซึ้งและเข้าถึงแก่นของศาสนาและคำสอนของพระเจ้า

2. 2. เป็นสถานที่แห่งชุมชนที่จะได้สัมพันธ์สนิทกัน

สำหรับชาวมุสลิม มัสยิดเป็นยิ่งกว่าศาสนสถานเท่านั้น แต่เป็นเสมือนห้องนั่งเล่นขนาดใหญ่ของบ้านหลังใหญ่สำหรับครอบครัวมุสลิมทั้งชุมชน ทุกคนได้เข้ามาพบปะ พูดคุย ร่วมกันทำกิจกรรมต่าง ๆ ให้ลูกหลานเยาวชนได้เติบโตและหล่อหลอมวัฒนธรรมความเชื่อคำสอนแก่ชนรุ่นหลังที่นี่

นอกจากความวิจิตรงดงามของมัสยิด ที่ถูกรังสรรค์ ออกแบบตกแต่งด้วยความรักความศรัทธาของชาวมุสลิม มัสยิดหลาย ๆ แห่งเกิดจากเงินของคนในชุมชนที่ศรัทธาและต้องการสร้างมัสยิดที่สวยและดีที่สุดถวายแด่พระเจ้า มัสยิดจึงเป็นเสมือนจิตวิญญาณแห่งมุสลิมและศาสนาอิสลาม

ประเทศไทยของเราได้ชื่อว่าเป็นเมืองพุทธ เพราะหากจะดูตามประชากรในประเทศของเราเกือบทั้งหมดนับถือศาสนาพุทธ มากกว่า 95% ในสายตาของคนทั่วโลกก็มองว่าประเทศไทยเป็นประเทศที่นับถือศาสนาพุทธอย่างชัดเจน ไม่ว่าจะไปที่ไหน ส่วนใดของประเทศไทยก็จะพบกับวัดวาอารามอยู่ทั่วไปหมด วัดแต่ละภูมิภาคก็มีทั้งที่เหมือนและแตกต่างกันในด้านของสถาปัตยกรรมและการตกแต่ง แต่สิ่งที่คนส่วนใหญ๋อาจจะยังไม่รู้ความแตกต่างที่ชัดเจน แม้ว่าจะเข้าออกวัดกันมาตั้งแต่จำความได้ก็คือ ความแตกต่างระหว่าง พระอุโบสถ หรือโบสถ์ กับวิหาร หรือบางคนอาจจะเข้าใจผิดว่าจะโบสถ์หรือวิหารก็เป็นคำที่ใช้เรียกสถานที่แห่งเดียวกัน แต่นั่นเป็นความเข้าใจที่ผิด

 

พระอุโบสถ กับ วิหารมีความแตกต่างกัน เริ่มจากการสังเกตว่าไหนคือพระอุโบสถและไหนคือ พระวิหาร เราจะสังเกตได้ว่าสถานที่แห่งนี้เป็นพระวิหารก็ต่อเมื่อได้เห็นพระเสมาที่ตกแต่งอยู่เหนือตัวอาคาร เฉพาะวิหารเท่านั้นจึงจะมีเสมา แต่พระอุโบสถจะไม่มีเสมา และเป็นไปได้ว่าวัดบางวัดอาจจะมีเฉพาะพระอุโบสถหรือมีเฉพาะวิหารอย่างเดียว ไม่จำเป็นที่จะต้องมีทั้งสองอย่าง แต่ถึงอย่างนั้นก็ดีทั้งพระอุโบสถและวิหารมีความสำคัญในการใช้งานที่ทั้งเหมือนและแตกต่างกัน ในทางเปรียบเทียบแล้ว วิหารจะดูศักดิ์สิทธิ์และยิ่งใหญ่กว่าพระอุโบสถ

เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างวิหารและพระอุโบสถอย่างชัดเจนก็คือ

1.ถ้าเป็นวัดในสมัยโบราณจะนิยมสร้างวิหารให้ใหญ่กว่าพระอุโบสถคำว่าวิหาร มีรากศัพท์และความหมายถึงที่อยู๋อาศัย ซึ่งเป็นที่ประทับของพระพุทธเจ้า วิหารจึงเปรียบได้กับพระราชวังที่แตกต่างกับพระอุโบสถ

2. 2. การใช้งานของวิหารและพระอุโบสถก็แตกต่างกันวิหารในอดีตจะเป็นที่ใช้งานของทั้งพระสงฆ์และฆารวาส ที่จะมาประชุมและทำศาสนกิจร่วมกัน แต่โบสถ์ในสมัยโบราณนั้นเป็นสถานที่ที่พระสงฆ์ใช้เท่านั้น อาจจะใช้ในการสวดการทำวัดเป็นต้น ซึ่งคนทั่วไปไม่ได้เข้ามาข้องเกี่ยวและใช้ร่วมจึงไม่จำเนต้องมีขนาดใหญ๋ดังเช่นวิหาร

3. 3. วิหารเป็นสถานที่สำหรับประดิษฐานพระพุทธรูปเพราะวิหารคือสถานที่ประทับของพระพุทธเจ้า จึงเป็นที่ประดิษฐานของพระพุทธรูปต่าง ๆ เพื่อให้คนที่มาได้เข้ามาสักการะด้วย ในขณะที่โบสถ์ไม่จำเป็นต้องมีพระพุทธรูปอยู่

ในปัจจุบันวัดบางแห่งอาจจะมีเฉพาะพระอุโบสถหรือวิหาร ชาวบ้านและคนทั่วไปอาจจะใช้พระอุโบสถหรือวิหารในการทำศาสนกิจและสิ่งต่าง ๆ รวม ๆ กันไม่ได้แยกแยะก็มี อาจจะเป็นเพราะสถานที่และงบประมาณรวมถึงการปฎิบัติที่เปลี่ยนไปตามยุคสมัยนั่นเอง