ลัทธิขงจื๊อ คืออะไร และมีแนวคิดเช่นไร

ขงจื้อ เป็นนักปราชญ์ที่มีชื่อเสียงในจีน เป็นผู้สั่งสอนและเขียนตำรา ในสมัยที่ขงจื้อมีชีวิตไม่ได้ถือว่าคำสอนนั้นเป็นศาสนา แต่หลังจากที่ขงจื้อสิ้นไป ผู้ที่ศรัทธาในคำสอนมีมากขึ้น จึงเกิดเป็นลัทธิ หรือศาสนาขงจื้อ

หลักแนวความคิดของขงจื้อ แบ่งระบบความคิดได้หลายส่วน หากเป็นระบบความคิดเรื่องความสัมพันธ์ในครอบครัว ขงจื้อมีแนวความคิดที่ว่า ครอบครัวเป็นรากฐานของสังคม ครอบครัวจึงเป็นหน่วยของสังคมที่สำคัญที่สุด ทุกคนต่างมีหน้าที่ความรับผิดชอบของตัวเอง สังคมจะดีได้หากมีครอบครัวที่ดี ความกตัญญูกตเวที บุตรควรมีความกตัญญูจากใจจริง มีความนอบน้อม การบูชาบรรพบุรุษก็เป็นหนึ่งในหลักของขงจื้อ หลักในการปกครอง ขงจื้อได้เขียนไว้ว่าหากรัฐบาลจะต้องสละอย่างใดอย่างหนึ่งให้เลือกสละทหารเป็นอย่างแรก รัฐบาลต้องทำให้ประชาชนเชื่อและศรัทธา ผู้มีอำนาจต้องมีความเด็ดขาด รู้จักใช้อำนาจ เป็นแบบอย่างที่ดีแก่ประชาชนในการปกครองคน ต้องมีศีลธรรม มีความยุติธรรม ขงจื้อได้เคยอธิบายไว้ว่า ความยุติธรรมเป็นบรรทัดฐานของศีลธรรมซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการดำเนินชีวิตของสังคม ต้องรู้จักให้อภัยกัน ต้องรู้จักประเมินตนเอง เรื่องที่ตัวเองทำได้ก็ควรทำ เรื่องที่ทำไม่ได้ก็ควรยกให้คนอื่นทำ ในเรื่องของแนวคิดเรื่องความตาย ขงจื้อมิได้พูดถึงโลกหลังความตายหรือโลกหน้า แต่ขงจื้อเชื่อว่ามีสวรรค์เบื้องบนคอยสอดส่องดูแล เราอยู่ “ผู้ใดทำผิด สวรรค์ย่อมลงโทษ” หลายคนคงเคยได้ยินประโยคนี้ ซึ่งนี่เป็นหลักคุณธรรมของขงจื้อ ระบบคุณธรรมนี้มาจากความเชื่อโบราณของชาวจีนที่ว่า มีสวรรค์อยู่เหนือโลกมนุษย์คอยดูแลปกป้องมนุษย์ กษัตริย์ เป็นโอรสของสวรรค์ หากไม่ประพฤติตนให้อยู่ในศีลธรรม สวรรค์ก็จะลงโทษ หากทุกคนประพฤติ ปฏิบัติดีในขณะที่มีชีวิตอยู่ สังคมก็จะเกิดความสงบสุข

แท้จริงแล้วขงจื้อได้เขียนปรัชญา หรือวรรณคดีชั้นสูงไว้มากมาย มีทั้งปรัชญาการเมือง การดำรงชีวิตในการอยู่ร่วมกัน การเข้าสังคม การทำความเข้าใจกับโลก แก่นแท้ของขงจื้อคือการปรับตัวให้เข้ากับโลกโดยการศึกษา รู้จักปรับปรุงตัวเอง รู้จักหน้าที่ อ่อนน้อมถ่อมตน เมื่อทุกคนสามารถปรับปรุงตนเองได้ ก็จะช่วยปรับปรุงแก้ไขสังคมได้ สังคมจะเป็นระเบียบเรียบร้อย

หากสังคมมีความวุ่นวายไม่มีระเบียบแบบแผน สิ่งที่จะทำให้เป็นแหล่งยึดเหนี่ยวจิตใจ หรือแนวทางการปฏิบัติตนได้ดีทีสุดคือลัทธิ ความเชื่อ หรือศาสนา ยกตัวอย่างเช่นประเทศจีนที่มีความศรัทธาในลัทธิขงจื้อ ซึ่งได้ยึดมั่นและปฏิบัติต่อๆกันมาเป็นระยะเวลานาน ไม่ว่าจะเกิดเหตุการณ์ใดๆดีหรือร้าย บ้านเมืองจะมีความสุขหรือไม่ ประเทศจีนก็ยังดำรงอยู่มาได้ด้วยความศรัทธาของผู้นำ ด้วยหลักของขงจื้อ